Digitale Sequentie-informatie (DSI): aftellen naar COP-16

Achtergrond

Al enige jaren wordt er internationaal gediscussieerd over de vraag of en, zo ja, hoe het gebruik van Digitale Sequentie-informatie (Digital Sequence Information, DSI) van genetische bronnen onderhevig zou moeten worden aan verplichtingen inzake toegang en verdeling van voordelen (Access and Benefit-Sharing, ABS), zoals dat nu al het geval is voor het gebruik van genetische bronnen. Het belangrijkste discussieforum is het Verdrag inzake biologische diversiteit (Convention on Biological Diversity, CBD).

Tijdens de vijftiende bijeenkomst van de Conference of the Parties van de CBD (COP-15) in Montreal, Canada, in december 2022 is besloten dat in de CBD een multilaterale aanpak zal worden gevolgd voor de verdeling van de voordelen uit het gebruik van DSI van genetische bronnen, met een wereldwijd fonds voor de verdeling van voordelen. Er werd een vervolgproces overeengekomen om de opzet en details van het multilaterale DSI-mechanisme te bespreken. In dit proces was een belangrijke rol weggelegd voor de Ad Hoc Open-ended Working Group on Benefit-sharing from the Use of Digital Sequence Information on Genetic Resources (OEWG-DSI), een werkgroep binnen de CBD.

Tijdens de eerste bijeenkomst van de OEWG-DSI in november 2023 heeft de werkgroep mogelijke elementen geïdentificeerd van een multilateraal DSI-mechanisme. Onderscheid werd gemaakt tussen elementen waarover mogelijke overeenstemming bestond en elementen waarover verdere discussie nodig was. De werkgroep kwam ook overeen dat informeel intersessioneel werk zou plaatsvinden de periode tussen de eerste en de tweede bijeenkomst van de werkgroep, onder meer door informatie-uitwisseling en discussies in een informele adviesgroep (Informal Advisory Group, IAG).

De tweede bijeenkomst van de OEWG-DSI in augustus 2024

Van 12 tot 16 augustus 2024 werd de tweede bijeenkomst van de OEWG-DSI gehouden in Montreal, Canada. Tijdens deze bijeenkomst werd gediscussieerd over mogelijke elementen van het multilaterale mechanisme. In aanloop naar de bijeenkomst maakte de CBD verschillende documenten beschikbaar, waaronder een document met reflecties van de covoorzitters van de werkgroep en een document met een synthese van informatie. In de bijlage van dit synthesedocument werden 16 elementen voor de verdere ontwikkeling en operationalisering van het multilaterale mechanisme voorgesteld. Tijdens de bijeenkomst van de OEWG-DSI bleek er over een aantal zaken overeenstemming te bestaan, maar over een aantal andere zaken niet.

Voor wat betreft betalingen aan het benefit-sharing fonds was er overeenstemming dat alleen commerciële activiteiten tot een monetaire bijdrage zouden moeten leiden. Er was geen overeenstemming of commerciële gebruikers in alle landen zouden moeten betalen of alleen die in ontwikkelde landen. Voor wat betreft 'triggers' voor monetaire benefit-sharing waren de belangrijkste opties die op tafel kwamen: 1. benefit-sharing moet plaatsvinden wanneer een product gebaseerd op het gebruik van DSI op de markt wordt gebracht; 2. bedrijven in vooraf geïdentificeerde sectoren die afhankelijk zijn van het gebruik van DSI betalen een percentage van hun winst, omzet of sales als benefit-sharing. Er was overeenstemming dat alle gebruikers van DSI aan non-monetaire benefit-sharing zouden moeten doen.

Voor wat betreft betalingen door het fonds was er overeenstemming dat dit vooral ten goede moet komen aan het behoud en duurzame gebruik van biodiversiteit en dat een deel naar inheemse volken en lokale gemeenschappen (Indigenous Peoples and Local Communities,
IPLCs) moet gaan. Over precieze criteria was echter nog geen overeenstemming, en er was onenigheid of geld naar alle landen moet kunnen gaan of alleen naar ontwikkelingslanden. Wel was er overeenstemming dat IPLCs in alle landen in aanmerking moeten kunnen komen. Verder was er verschil van mening over de plaatsing van het fonds, met name over de vraag of de Global Environment Facility (GEF) de juiste plaats zou zijn om het fonds onder te brengen. M.b.t. betalingen door het fonds lagen er 2 opties op tafel: 1. via vooraf goedgekeurde projecten; 2. via directe allocaties aan landen volgens een overeengekomen formule (met bestedingsrapportage achteraf). Tijdens de OEWG-DSI kwam ook de mogelijkheid van een combinatie van beide opties naar voren.

Het einddocument (conceptaanbeveling) van de bijeenkomst bevat nog zeer veel tekst tussen haakjes, wat betekent dat er geen overeenstemming was over deze tekst, en er verder over onderhandeld zal moeten worden.

De zestiende bijeenkomst van de Conference of the Parties van de CBD (COP-16) in oktober-november 2024

Verdere onderhandelingen zullen plaatsvinden tijdens de zestiende bijeenkomst van de Conference of the Parties van de CBD (COP 16), die zal worden gehouden in Cali, Colombia, van 21 oktober tot en met 1 november 2024, en waar besluiten zullen moeten worden genomen over de operationalisering van het multilaterale mechanisme voor de verdeling van de voordelen van het gebruik van DSI van genetische bronnen, inclusief het bijbehorende fonds. Voor Nederland en de EU is het belangrijk dat de besluiten recht doen aan de in 2022 overeengekomen uitgangspunten: het mechanisme moet consistent zijn met open toegang tot data; het moet effectief, efficiënt, haalbaar en praktisch zijn; het moet meer baten dan kosten genereren; het moet zekerheid en juridische duidelijkheid bieden voor aanbieders en gebruikers; het mag onderzoek en innovatie niet hinderen; het mag niet in strijd zijn met internationale wettelijke verplichtingen; het moet wederzijds ondersteunend zijn met andere ABS-instrumenten; en het moet rekening houden met de rechten van inheemse volken en lokale gemeenschappen.

Uw vragen en/of input zijn welkom

Als u vragen heeft en/of uw mening wilt geven m.b.t. de DSI-discussie in het algemeen en de voorgestelde elementen van het multilaterale mechanisme in het bijzonder, kunt u contact opnemen met mevrouw Kim van Seeters (ABS-bevoegde nationale autoriteit; k.vanseeters@minlnv.nl) of de heer Martin Brink (Nationaal ABS-Loket, martin.brink@wur.nl).